Dirk Filarski (1885-1964) was een Nederlandse schilder die een belangrijke rol speelde binnen de Nederlandse kunstwereld van de vroege 20e eeuw. Als lid van de Bergense School, een expressionistische kunststroming die zich in de regio Bergen (Noord-Holland) ontwikkelde, speelde Filarski een prominente rol in de vorming van deze stijl, die bekend stond om haar krachtige gebruik van kleur, donkere tinten, en stevige contouren.
Hij ontwikkelde een persoonlijke stijl met krachtige kleuren en expressieve penseelstreken, beïnvloed door kubisme en expressionisme. Filarski reisde veel en liet zich inspireren door verschillende landschappen, wat zijn werk divers en levendig maakte. Naast landschappen schilderde hij ook stadsgezichten en stillevens, waarbij hij dramatische contrasten tussen licht en donker toepaste. Zijn openheid voor vernieuwing en experimenteerdrang zorgde ervoor dat hij een unieke plaats innam in de Nederlandse kunstgeschiedenis, als brug tussen het realisme van de 19e eeuw en het modernisme van de 20e eeuw.
Dat hij zich liet inspireren door contemporaine kunststromingen, kustenaars en diens schilderijen is prachtig te zien in het schilderij dat we bij Veilinghuis De Eland & De Zon in onze Najaarsveiling van 2024 mogen aanbieden. Het schilderij is getiteld "Het lekkers uit mijn jeugd", dat doet suggereren dat hij op nostalgische wijze teruggrijpt naar motieven uit zijn ouderlijk huis.
Dat het werk in 1916 is vervaardigd, zoals de datering ons verteld, en is gemaakt in Westerbork, is op zichzelf ook erg interessant. Filarski verbleef tussen 1912 en 1917 gedurende langere perioden aan het Lago Maggiore in Zwitserland en Italië, maar kwam terug in 1913 naar Nederland door het overlijden van zijn moeder en ging in Drenthe werken na haar begrafenis. De titel "Het lekkers uit mijn jeugd" doet vermoeden dat Filarski was bevangen door gevoelens van weemoed en nostalgie en vervolgens dit werk uit eerbetoon aan zijn overleden moeder heeft geschilderd.
De motieven in het schilderij zijn op zichzelf ook interessant. Deze lijken allen te verwijzen naar andere schilderijen van Filarski's contemporaine tijdgenoten. Zo is de stoel in het werk gelijkend de stoel van Gauguin in het gelijknamige schilderij van Vincent van Gogh (1853-1890) dat te zien is in het Van Gogh Museum te Amsterdam. Onder de stoel op het schilderij van Filarski staat een paar klompen. Ook Van Gogh schilderde klompen, zowel te zien in het Kröller-Muller Museum als in het Van Gogh museum. Het blauw op de muur doet meteen denken aan het blauw in het huis van tijdgenoot James Ensor (1860-1949), een schilder die opgroeide in een winkel waar souvenirs, schelpen, chinoiserie en carnavalsartikelen zoals maskers werden verkocht. Deze maskers gebruikte Ensor vaak in zijn schilderijen, waarvan de bekendste "De intrige" is. Het kunstenaarschap van James Ensor is dan ook duidelijk terug te zien in "Het lekkers uit mijn jeugd" van Filarski.
De stoel van Gauguin, Vincent van Gogh (1853 - 1890), Arles, november 1888, olieverf op doek, 90.5 cm x 72.7 cm., Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting).
Stilleven met klompen, eind november - half december 1881, Vincent van Gogh (1853-1890), Olieverf op doek op paneel, 39 × 41,5 cm., KM 111.332.
Een paar leren klompen, Vincent van Gogh (1853 - 1890), Saint-Rémy-de-Provence, herfst 1889, olieverf op doek, 32.2 cm x 40.5 cm. ,Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting).
De intrige, James Ensor (1860-1949), De intrige, 1890, olieverf op doek, 89.5 x 149 cm., inv. nr. 1856.
Kortom, Dirk Filarski is een schilder die met zijn kenmerkende stijl en openheid voor invloeden van zijn tijdgenoten een unieke plek inneemt binnen de Nederlandse kunstwereld van de 20e eeuw. Zijn werk, zoals het nostalgische Het lekkers uit mijn jeugd, weerspiegelt niet alleen zijn persoonlijke herinneringen en emoties, maar ook zijn waardering voor andere kunstenaars en stromingen. Dit werk biedt kunstliefhebbers een prachtige inkijk in Filarski's veelzijdigheid en zijn vermogen om diepgewortelde emoties om te zetten in verf en kleur. Het is dan ook een bijzonder voorrecht we bij Veilinghuis De Eland & De Zon dit werk tijdens onze Najaarsveiling mogen veilen. Te zien op onze kijkdagen vanaf donderdag 7 november tot en met zondag 10 november en onder de hamer tijdens onze zitting 'Klassieke schilderijen, aquarellen en grafiek' op vrijdag 15 november.
